มรดกโลกทางธรรมชาติ

สัญลักษณ์ มรดกโลก ออกแบบโดย Mr. Michel Olyff  มีความหมายเน้นย้ำความสัมพันธ์ระหว่างมรดกทางวัฒนธรรมและธรรมชาติ สี่เหลี่ยมจตุรัสหมายถึงรูปแบบที่สร้างขึ้นโดยมนุษย์และวงกลมหมายถึงธรรมชาติ ซึ่ง 2 สิ่งนี้เชื่อมโยงกันอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ภายนอกเป็นสัญลักษญ์วงกลมคล้ายโลก และยังหมายถึงการปกป้องคุ้มครอง ซึ่งแสดงว่ารัฐภาคีนั้นได้อยู่ภายใต้อนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองมรดกโลก ทำหน้าที่ในการจำแนกแจกแจงทรัพย์สมบัติที่ได้จารึกในบัญชีมรดกโลก รวมถึงการให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับอนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองมรดกโลกแก่สังคม เพื่อเป็นการแสดงถึงความมีคุณค่าโดดเด่นอันเป็นสากล

มรดกโลก คืออะไร

มรดก คือสิ่งที่ตกทอดมาจากอดีต
คือสิ่งที่ยังคงดำรงอยู่ให้เราได้ใช้ในปัจจุบัน
และเป็นสิ่งที่เราจะส่งต่อให้กับคนในรุ่นต่อๆ ไปในอนาคต

แนวคิดที่สำคัญของ มรดกโลก คือ การมีคุณสมบัติอันทรงคุณค่าในระดับสากล มรดกโลกเป็นของบุคคลทุกคนบนโลก ไม่ว่าแหล่งมรดกโลกนั้นจะตั้งอยู่ในอาณาเขตดินแดนใด

คุณสมบัติในระดับสากลของแหล่งมรดกโลกมีคุณค่าเหนือกว่าการเป็นเพียงอัตลักษณ์ของชาติใดชาติหนึ่ง ซึ่งทำให้มรดกโลกในประเทศหนึ่งๆ เช่น มรดกโลกในประเทศอียิปต์ เป็นทั้งของชาวอิยิปต์ ชาวอินโดนีเซีย ชาวอาร์เจนตินา หรือชาวไทย

คุณสมบัติเหล่านี้ได้รับการรับรองตามประกาศในอนุสัญญาคุ้มครองมรดกโลกทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติ (อนุสัญญาคุ้มครองมรดกโลก) ประเทศที่ลงนามในอนุสัญญาฯ คือประเทศที่ได้ตกลงร่วมกันว่า แหล่งมรดกโลกที่ตั้งอยู่ในอาณาเขตประเทศของตนและขึ้นทะเบียนไว้ในบัญชีรายชื่อมรดกโลกนั้น เป็นมรดกโลกซึ่งไม่ว่าจะอยู่ในขอบเขตอำนาจอธิปไตยของประเทศใดก็ตามก็ถือเป็นหน้าที่ของนานาประเทศในการที่จะร่วมมือกันปกป้องสงวนรักษาไว้

หากไม่ได้รับการส่งเสริมจากอนุสัญญาฯ แหล่งมรดกโลกที่มีคุณค่าทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติที่โดดเด่นเหล่านี้อาจเสื่อมค่า หรืออาจสูญสิ้นไปในที่สุด ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้วเกิดจากการขาดแคลนทุนทรัพย์ในการสงวนรักษาเอาไว้ ประเทศต่างๆ ที่เป็นภาคีในอนุสัญญาฯ มีหน้าที่ให้การสนับสนุนทางด้านการเงินและข้อมูลความรู้ที่จำเป็นในการสงวนรักษาแหล่งมรดกโลกต่างๆ เอาไว้

จนถึงปี 2563 มีรัฐภาคีในอนุสัญญามรดกโลกรวม 194 ประเทศ และมีแหล่งมรดกโลกในบัญชีรายชื่อมรดกโลกรวม 1,121 แหล่ง โดยแบ่งเป็น มรดกโลกทางวัฒนธรรม 869 แหล่ง มรดกโลกทางธรรมชาติ 213 แหล่ง และมรดกโลกแบบผสม 39 แหล่ง ใน 167 ประเทศ

ป้ายมรดกโลก ทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้ง

มรดกโลกแตกต่างจากมรดกของชาติอย่างไร

หัวใจสำคัญคือ คุณค่าที่โดดเด่นเป็นเลิศในระดับสากล

ทุกประเทศต่างมีแหล่งที่มีความสำคัญอันเป็นมรดกประจำชาติหรือประจำท้องถิ่นของตน ซึ่งถือได้ว่าเป็นความภาคภูมิใจของประเทศนั้นๆ อนุสัญญาฯ ส่งเสริมให้ประเทศต่างๆ ให้ความสำคัญและปกป้องมรดกของตนไว้ ไม่ว่าจะอยู่ในบัญชีรายชื่อมรดกโลกหรือไม่ก็ตาม แหล่งที่ได้รับการขึ้นทะเบียนในบัญชีรายชื่อล้วนผ่านการประเมินเป็นอย่างดีแล้วว่ามีความโดดเด่นเป็นเลิศ และสามารถเป็นแบบฉบับของมรดกโลกทางวัฒนธรรมหรือทางธรรมชาติได้

บัญชีรายชื่อมรดกโลกประกอบด้วยสถานที่ที่เป็นที่รู้จักโดยทั่วไป และสถานที่ที่คนทั่วไปอาจไม่คาดคิดว่าจะมีอยู่ในบัญชีรายชื่อ แหล่งมรดกโลกที่ได้รับการขึ้นทะเบียน เช่น นาขั้นบันไดแห่งเทือกเขาฟิลิปปินส์ เมืองเก่าฆาดาเมสประเทศลิเบีย ค่ายกักกันเอาชวิทซ์ประเทศโปแลนด์ อุทยานแห่งชาติโยเซมิตีประเทศสหรัฐอเมริกา ทัชมาฮาลประเทศอินเดีย และ วาดี คาดิชา (หุบเขาศักดิ์สิทธิ์) และป่าไม้ซีดาร์ของพระเจ้า (ฮอร์ช อาร์ซ เอล-รับ) ประเทศเลบานอน เป็นต้น

แหล่งภาพถ่ายและกราฟฟิก : ปริญญา ผดุงถิ่น, เดินเท้า 1